Là một trong 4 gương mặt trẻ góp mặt trong Duyên Dáng Việt Nam (DDVN) 26, đạo diễn Tuấn Lê – người từng lôi kéo khán giả trở lại với Nhà hát như… trẩy hội trong À ố show được tổ chức định kỳ ở Nhà hát TP.HCM, có buổi chia sẻ với Một thế giới khi lần đầu tham gia DDVN.

- Cái “duyên” của anh bắt đầu với DDVN thế nào, thưa anh?

Tôi và anh Tất My Loan quen nhau từ hồi để chỏm, hai anh em chơi khá thân, khi tôi làm chương trình Làng tôi và có gợi ý với anh Tất My Loan là muốn tìm kiếm nhà sản xuất hay nhà khai thác để có thể giới thiệu Làng tôi với người xem TP.HCM. Anh Loan gặp anh Nguyễn Công Khế ở Thanh Niên Media đặt vấn đề và đã đi đến quyết định sẽ làm 2 buổi về DDVN trước, buổi thứ 3 sẽ là Làng tôi.

- Anh có thể giới thiệu một chút về Làng tôi chứ?

Đối với tôi, Làng tôi phải nói là tôi đã “móc ruột” mình ra làm. Lúc trước người ta không hình dung xiếc Việt Nam là gì hết, nhưng khi Làng tôi đi nước ngoài đã trở thành một hiện tượng ở nước ngoài, người ta không thể nào tưởng tượng tại đất nước Việt Nam có những con người Việt Nam, nghệ sĩ Việt Nam làm được điều đấy. Cái quan trọng nhất không phải xiếc hay không xiếc mà là một chương trình nghệ thuật, chừng mực nào đó mình không sử dụng những công nghệ hiện đại, mình sử dụng những chất liệu, nghệ thuật dân gian mà mình làm mới, sáng tạo đưa đến cho khán giả, không gian, thế giới riêng, động chạm được đến trái tim của người xem.

- Với Làng tôi thì “móc ruột”, còn DDVN sắp tới thì sao, thưa anh?

Thì phải có DDVN thì Làng tôi mới vào được TP.HCM, hy vọng đây sẽ là diện mạo mới cho DDVN, vì DDVN lần này, hội tụ được những con người rất trẻ và đặc biệt là những người sống và làm việc ở nước ngoài, cũng mục đích giống như tôi là quay về Việt Nam để xây dựng và phát triển ngành của mình, tôi nghĩ đây là cuộc hội ngộ rất thú vị và hy vọng đây mới chỉ là sự mở đầu mới của DDVN…

- Có thể nói đây là một chương trình quy tụ những đạo diễn còn rất trẻ mà chủ yếu là Việt kiều từng sinh sống nhiều năm ở nước ngoài, góp mặt trong DDVN lần này. Anh có bị áp lực bởi ê kíp đồng hành không bởi mỗi người là một cái Tôi rất lớn…

Giống như anh Tất My Loan nói, mọi người cùng hỗ trợ cho nhau và là mắt xích rất quan trọng, mỗi người là mỗi giọng điệu, mỗi phong cách khác nhau để tạo nên một DDVN mang hơi thở mới – hơi thở của những người trẻ với những cách nhìn mới.

- Được biết anh xuất thân là một diễn viên xiếc, rất thành công trong những màn tung hứng, anh sẽ tung hứng trong DDVN lần này thế nào? Nét mới, sự đột phá có khác biệt gì so với À ố show?

Vẫn là chất liệu dân gian mang đậm dấu ấn Việt, tôi sử dụng hình ảnh cây tre làm chủ đạo từ thiết kế sân khấu đến đạo cụ, nhìn VN qua lăng kính… cây tre, đũa tre, hàng rào tre, giường tre, chõng tre, nong nia tre… qua cả một giai đoạn lịch sử của Việt Nam, thông qua một vài trích đoạn trong chương trình Làng tôi, kết hợp với các ca sĩ được tôi chọn lựa.
Và điều đặc biệt nhất là tôi mời được nhạc sĩ Nguyên Lê sẽ kết hợp với nghệ sĩ nhân dân Thanh Hải, người nghệ sĩ đờn ca tài tử giỏi nhất của Việt Nam và ban nhạc jazz Phù Sa và sau đấy có thể là sự tham gia của nhạc sĩ Đức Trí sẽ là một sự ngẫu hứng để kết chương trình.

- Anh sinh ra và sống chủ yếu ở thành thị đặc biệt là những năm tháng trưởng thành ở nước ngoài, nhưng những chương trình anh làm đều khai thác tối ưu văn hóa dân gian ở các làng quê Việt Nam và đẩy lên thành nghệ thuật từ những chất liệu dân dã ấy... Làm sao anh có thể hiểu một cách tường tận đến vậy?

Phải thú thật, tôi hầu như không có những chuyến đi và sống thực tế ở các miền quê, nhưng tôi có những năm sống ở nước ngoài để trải nghiệm và để nhớ về quê hương qua những câu chuyện trên sách báo, những hình ảnh trên internet mà hầu như tất cả những hình ảnh có liên quan đến Việt Nam.
Mà, đa phần là những hình ảnh về làng quê Việt từ nong nia, cánh đồng, bờ đê, dải yếm, bà già răng đen hạt na, đường làng, cậu bé mục đồng chăn trâu, đến khói bếp, rế rách của nội… tất cả những hình ảnh ấy thấm nhuần và ăn sâu vào tiềm thức của tôi lúc nào không hay.
Tôi yêu tất tần tật không khí và không gian con người Việt Nam ấy, nó tạo cho tôi cảm xúc rất đặc biệt. Tôi trở về với ý niệm muốn gìn giữ cái văn hóa, cái gốc gác của mình ấy. Tôi chỉ sợ thế hệ trẻ hôm nay, cập nhật nhanh, hội nhập tốt sẽ quên đi gốc gác ấy và đồng hóa nó giống người khác thôi, đi ra đường vẫn ở nhà hộp như thế, đi ra đường có thể phương tiện sẽ thoải mái hơn, tiện lợi hơn nhưng ngược lại người VN không biết giữ gìn bản sắc dân tộc của mình thì mình không còn cái riêng của mình nữa.

- Là một đạo diễn rất thành công trong việc kết hợp xiếc với nghệ thuật trình diễn sân khấu. Liệu rằng đến với DDVN, “tài”, “ngón nghề”, “bí kíp sáng tạo” của anh có bị sức ép của chính mình, anh sẽ vượt qua chính mình như thế nào?

Tôi chẳng thấy có sức ép gì cả, tôi hy vọng vấn đề của tôi khi làm bất cứ dự án nhỏ hay lớn, chương trình nhỏ hay lớn, vấn đề quan trọng nhất là chia sẻ được tâm tư mà mình muốn truyền tải đến khán giả, đặc biệt là cái riêng của đất nước Việt Nam cho mọi người chứ không phải mình làm giống người ta, giống ngoại quốc, tây âu, đến khi mình làm được giống người ta, bằng người ta thì lúc ấy người ta đã ở một nơi nào xa rồi.
Tôi nghĩ vấn đề quan trọng nhất đối với tôi trong làm nghệ thuật là phải biết tôn trọng và biết sử dụng được cái gốc gác của văn hóa VN, trên cái nền ấy mình sáng tạo, mình làm mới nó, đấy mới thật sự là cái bảo tồn về văn hóa Việt chứ không phải là cứ cũ là để đấy, đặt lên bàn cho người ta xem và bảo đấy là tôn trọng và bảo tồn văn hóa VN.

- Lý do gì khiến anh lại quyết định quay về quê hương?

Sau một thời gian rất dài ở nước ngoài, về phương diện cá nhân là một diễn viên tôi nghĩ tôi đã làm xong mục tiêu tôi đặt ra khi ở nước ngoài rồi và ngày hôm nay tôi trở về Việt Nam ngoài mục đích xây dựng một số chương trình với khả năng của mình, tầm nhìn của mình, một mình tôi có thể không đủ, nhưng mình làm được gì thì làm, làm hết sức của mình.
Giống như À ố show ngày hôm nay, chưa nói đến chuyện hay hay dở của chương trình nhưng mà ngày hôm nay ở TP.HCM bắt đầu có một sự kiện để người dân không chỉ người nước ngoài mà người VN bắt đầu có thói quen quay lại với Nhà hát để đi xem nghệ thuật. Tôi nghĩ điều đó rất cần thiết. Và tôi hy vọng Làng tôi hay DDVN sắp tới cũng sẽ đánh thức người xem trở về với nghệ thuật đúng nghĩa.

Xuyến Chi - Ảnh: Nguyên Trương